Gebit

Als we naar het gebit van de fret kijken, kunnen we zien, dat dit gemaakt is om prooi te vangen, te doden en op te eten. Als we kijken naar de tanden van de fret, zien we duidelijk, dat dit een gebit is wat volledig in het teken staat van vlees eten; hun gebit is hier volledig op aangepast. Dit blijkt vooral uit de aanwezige hoektanden. Deze zijn zeer scherp en licht gebogen om prooi mee vast te kunnen houden en om hun schedel of ruggengraat te doorboren, hetgeen zal lijden tot een zeer snelle en efficiënte dood.

Naast hun hoektanden hebben fretten ook speciaal aangepaste snijtanden. Deze snijtanden hebben een kartelachtige snijstructuur en zijn gemaakt om het vlees van de botten af te snijden. Naast de hoektanden en snijtanden zijn er ook de kiezen; bij roofdieren spreek je over knipkiezen. Deze kiezen hebben zich volledig aangepast aan het eten van prooi. De kiezen van fretten worden niet gebruikt om te malen, maar om te knippen en te breken. De kleinste kiezen worden premolaren genoemd (valse kiezen). De grootste kiezen worden molaren genoemd (ware kiezen) ook wel carnassials genoemd. Fretten zie je vaak hun prooi van de ene kant van de mondhoek naar de andere kant van de mondhoek brengen. Dit doen ze, zodat de premolaren en de carnassials het vlees door kunnen snijden in porties, die klein genoeg zijn om door te slikken. Daarnaast hebben deze kiezen de functie van het breken van botten.

De opbouw van het gebit is als volgt:

Bovengebit: 3 snijtanden, 1 hoektand, 3 premolaren, 1 carnassial.
Ondergebit: 3 snijtanden, 1 hoektand, 3 premolaren, 2 carnassials.

Wat doen brokken met het gebit?

Er zijn verschillende gebitsaandoeningen waar de fret gevoelig voor is. Deze aandoeningen worden voor een groot deel veroorzaakt door verkeerde of onnatuurlijke voeding, zoals brokken en papjes. In brokken zit plantaardig materiaal wat door het speeksel van de fret niet verteerd kan worden.

Bij mensen begint het verteren van koolhydraten al in de mond door het speeksel. Hier zit een speciaal enzym in wat de koolhydraten direct begint af te breken. Fretten hebben dit enzym niet in hun speeksel en al het plantaardig materiaal (koolhydraten) blijft plakken aan hun kiezen. Neem maar als voorbeeld het eten van een liga, de liga is binnen no-time op, maar het blijft vaak nog even aan je tanden plakken ondanks het enzym, dat dit af moet gaan breken. Kun je nagaan wat de koolhydraten in brokvoeding achterlaten op het gebit van je fret. Het eten van brokken zorgt voor de ontwikkeling van tandsteen, maar doordat het gebit van de fret niet gemaakt is om een brokje te kauwen, zorgt het ook nog eens voor slijtage aan het gebit. Iets wat natuurlijk in de loop der tijd voor veel problemen kan gaan zorgen.

Tandsteen

Tandsteen is een verharding van tandplaque. Tandplaque is een zachte laag op de tanden, die bestaat uit levende en dode bacteriën, speeksel, voedselresten en water. Zoals hierboven beschreven kunnen de koolhydraten in brokvoeding niet verteerd worden in de mond, wat de aanmaak van tandplaque alleen maar verergerd. Als er niets gedaan wordt aan deze tandplaque, zal er in de loop van tijd tandsteen ontstaan. Dit is hard en niet zelf te verwijderen. De dierenarts zal door middel van een gebitssanering het tandsteen verwijderen. Doe je dit niet, dan kunnen er tandvleesontstekingen ontstaan. Door het gebit te laten doen waar hij voor gemaakt is, namelijk het gebit laten scheuren en knippen, houd je het gebit schoon. Dit kun je het beste doen door je fret regelmatig prooidieren te geven. Zo hou je zijn gebit op een natuurlijke wijze schoon.
Aangezien er veel fretten zijn waarbij het niet verstandig is deze prooidieren te voeren, kun je het gebit ook handmatig reinigen. Dit dient met de nodige voorzichtigheid te gebeuren; de ruimte is klein t.o.v. mensenvingers en een beschadiging is gauw gemaakt. Gebruik een met water natgemaakt wattenstaafje of een natgemaakt dun gaasje over je vinger en veeg daar enkele keren zachtjes mee over de kiezen en tanden. De rand van het tandvlees zal het snelst een laagje plak creëren, maar is ook kwetsbaar. Wees dus behoedzaam in het vegen om geen schade te maken. Begin eerst met het aanleren van 'iets' in de wangzak. Dat kan je vinger of een wattenstaafje zijn. Pas als dat goed geaccepteerd wordt en de fret daar rustig onder blijft, kun je langzaam aan wat gaan bewegen. Met verloop van tijd zal je fretje er aan gewend raken en kun je zelfs rustig de lippen gaan optillen voor een beter zicht en rondom het hele gebit vegen. Een paar keer per week is al voldoende, maar het mag ook vaker als je fret er relaxed bij is. Net als bij mensen kan te fanatiek poetsen tandglazuur en tandvlees voor de rest van het leven beschadigen, dus overdrijf het niet. Honden en katten gebitsverzorgingsmiddelen zijn niet geschikt voor een fret! 

Tandvleesontstekingen

Door het tandsteen, dat zich ophoopt rondom het gebit raakt het tandvlees geïrriteerd en kan gaan ontsteken. Een ontsteking kenmerkt zich door roodheid en zwelling en er kan in een later stadium een abces ontstaan. Een abces is een holte gevuld met pus en is extreem pijnlijk. Dit kan dus veroorzaakt worden door een tandvleesontsteking, die niet goed behandeld wordt. Bij een ernstige vorm van tandvleesontstekingen kan de kaak zelf aangetast worden, hetgeen resulteert in het terugtrekken van het bot, waardoor de tanden minder stevig vast komen te zitten of waarbij de tandholte bloot komt te liggen. In het eerste geval zou het kunnen betekenen, dat tanden minder stevig in de kaak liggen, waardoor de fret zijn tanden sneller zal verliezen. In het tweede geval betekent dit, dat de tandhalzen bloot komen te liggen en verder aangetast zullen raken. Dit lijdt tot pijnlijke, zwakkere tanden die gemakkelijk kunnen afbreken.

Gebroken tanden

Heel veel fretten hebben last van gebroken hoektanden; vroeger zag je dit veel bij fretteer fretten. De tanden werden afgeknipt, zodat de fret tijdens de jacht niet de mogelijkheid had een konijn te vangen en te doden. Ook werden deze barbaarse praktijken nogal eens uitgevoerd uit angst door het fretje gebeten te worden. Tegenwoordig komt dit gelukkig niet al te veel meer voor. Maar toch zijn er veel fretten die gebroken voortanden hebben, hoe komt dit dan?

Het antwoord op deze vraag is eigenlijk vrij simpel. Fretten hebben korte pootjes en het gebeurt regelmatig dat, als fretten van een hoogte afspringen, ze met hun onderkaak op de grond terechtkomen, waardoor de tanden op de grond kunnen slaan en hierdoor kunnen afbreken. Verder kan het voorkomen dat tanden zo erg slijten deze op een gegeven moment te zwak worden en afbreken.

De meeste fretten worden in kooien gehouden en moeten zich aanpassen aan de mens voor hun losloop tijd. Heel veel fretten vertonen hierdoor bepaald stereotiep gedrag, wat veel schade kan aanrichten aan het gebit. Iedereen heeft wel eens een fretje met zijn tanden aan de tralies zien trekken. Dit ziet er misschien in eerste instantie schattig uit, maar dit gedrag is uiterst schadelijk voor het gebit. Met de hoektanden trekt de fret aan de tralies, waardoor er steeds op een vast punt druk komt te staan op de hoektanden. In de loop van de tijd ontstaat hier een zwakke plek. De fret is als het ware zijn hoektanden aan het door veilen, waardoor deze gemakkelijk af kunnen breken. Door het trekken aan en bijten in de tralies kunnen de tanden ook los gaan zitten en nemen daardoor een verkeerde houding aan in de kaak. Probeer dit gedrag dus te voorkomen. Geef voldoende losloop tijd aan uw fretten. Geef ze vooral veel prikkels tijdens deze losloop tijd, zodat ze voldaan de kooi weer in gaan.

Wat te doen als een hoektand is afgebroken?

Het antwoord op deze vraag is vrij simpel, namelijk naar de dierenarts. Deze kan beoordelen in hoeverre de tand is afgebroken. In de tand loopt namelijk een zenuw; zolang deze niet bloot komt te liggen, zal het niet pijnlijk zijn voor de fret. De tand zal hooguit gaan verkleuren. Ligt de zenuw wel bloot, dan zal de dierenarts eigenlijk een wortelkanaalbehandeling moeten uitvoeren. Aangezien fretten erg klein zijn, is zo een procedure uitermate moeilijk. Er wordt dan dan vaak voor gekozen de aangedane tand te verwijderen.

Onderzoek

Bob Church heeft een onderzoek verricht naar het gebit van fretten en de daarbij behorende problemen. Hij heeft 202 huisdierfretten onderzocht en het gebit hiervan vergeleken met 88 wilde fretten uit Nieuw-Zeeland. Hij heeft gekeken naar de mate van slijtage, beschadigingen, gebroken tanden, dode tanden, het hebben van tandsteen, loszittende/missende tanden, nieuwe botaanmaak in de kaak, abcessen en kaakbotbeschadigingen.

Bron: Ferret Husbandry, Medicine and Surgery Second Edition door J.H. Lewington.
Hoofdstuk 21, geschreven door Bob Church.

Zoals je kunt zien is de uitslag schokkend, 94,1 procent van de huisdierfretten heeft tandsteen, terwijl maar 2,3 procent van de wilde Nieuw-Zeeland fretten dit heeft. Als je nagaat dat tandsteen een grote veroorzaker is van alle andere gebitsproblemen, kunnen we toch wel voorzichtig stellen, dat we iets goed fout doen. Maar wat doen we dan fout? Kijk maar eens naar het één na hoogste getal. 85,2 procent van de huisdierfretten heeft last van gebitsslijtage door verkeerde voeding. Ik denk dat we hieruit wel kunnen concluderen, dat brokken voor een groot deel verantwoordelijk zijn voor de gebitsproblemen bij fretten.

Hou het gebit van je fret dan ook regelmatig in de gaten en ga zo nodig naar de dierenarts. Een fret waarvan het gebit niet goed is, kan pijn hebben bij het eten en hierdoor langzaam gaan afvallen. Probeer deze situatie te vermijden en laat het gebit van je fret dan in ieder geval jaarlijks controleren bij de dierenarts. Verzorg het gebit zoals hierboven beschreven of laat tandplaque tijdig verwijderen, zodat er zich geen tandsteen kan gaan vormen. Heeft er zich al tandsteen gevormd, laat dit dat zo snel mogelijk verwijderen om tandvleesontstekingen te voorkomen.

Een fret heeft maar 1 gebit, wees hier zuinig op!!