Het onder narcose brengen van een fretje veroorzaakt nogal eens wat stress bij de eigenaar. Heel begrijpelijk want er kan van alles “fout” gaan.
Toch is het tegenwoordig met de huidige kennis steeds minder risicovol, zeker voor jonge fretten.
Er is een duidelijk verschil tussen het onder narcose brengen van een jonge fret of een oudere fret (vanaf ongeveer 5 jaar leeftijd).
Een volledig klinisch lichamelijk onderzoek, waarbij ook naar het hartje wordt geluisterd, is bij elk dier (jong of oud) erg belangrijk om mogelijke complicaties van tevoren in te kunnen schatten.
Het is niet nodig en zelfs ongewenst om een fret langer dan 4 uur te laten vasten voor een operatie. Vooral bij oudere dieren kan door een te laag bloedsuikergehalte na te lang vasten een kritieke situatie ontstaan.
Jonge fretten en narcose
Als grapje vertel ik wel eens dat je wel heel erg je best moet doen om een jonge fret (voor castratie of sterilisatie) naar de “frettenhemel” te helpen. Daarmee wil ik benadrukken dat het onder narcose brengen van deze jonge dieren, mits op de juiste manier, vrijwel zonder risico is. In onze frettenkliniek hebben we in de afgelopen 25 jaar zeker al een paar duizend jonge fretten onder narcose gebracht en ik kan mij niet heugen dat er eentje is gestorven door de narcose.
Een juiste dosering van de gebruikte anaesthetica is uiteraard belangrijk. Ook het geven van goede zorg rond de operatie. Zoals het warm houden van het fretje tijdens de operatie op een warmtematje. Tijdens elke operatie koelt het lichaampje namelijk erg af. Een lage lichaamstemperatuur veroorzaakt een verminderde behoefte aan narcosemiddelen en verlengt de recovery tijdsduur (het bijkomen).
Bij een algehele narcose is het verstandig om altijd zuurstof via een narcose masker of een narcose tube toe te dienen. Ook bij een narcose waarbij het dier met injecties onder narcose wordt gebracht. Door een minder effectieve ademhaling en het snelle metabolisme bij deze kleine dieren kan heel gemakkelijk een zuurstoftekort in de vitale organen ontstaan indien alleen de omgevingslucht wordt ingeademd.
Indien een jonge fret voor een korte ingreep met alleen gasnarcose onder narcose wordt gebracht, is het belangrijk dat het diertje continu in de gaten wordt gehouden. Ze kunnen gemakkelijk te diep gaan. Dat is niet erg…..mits er maar direct wordt ingegrepen. Isofluraan gasnarcose zonder een pre-medicerende anaesthesie injectie wordt meestal gebruikt voor een korte narcoseduur, zoals het maken van een röntgenfoto, het maken van een echo of het doen van een tandsanering. De dieren zijn daarna weer heel snel bij en kunnen vrijwel direct weer mee met de eigenaar.
Bij grotere ingrepen zoals een buikoperatie is een meer stabieler narcose met tevens injecteerbare anaesthetica te prefereren. Bewakingsapparatuur als een ECG, capnograaf en een zuurstof saturatiemeter worden vervolgens aangesloten om het diertje tijdens de narcose te bewaken. Deze dieren zullen gedurende een paar uur na de operatie goed in de gaten gehouden moeten worden. Met de warmte van een warmtelamp of in een couveuse wordt het fretje na de operatie weer op temperatuur gebracht omdat ondanks het warmtematje ze toch behoorlijk afkoelen. Regelmatig temperaturen is vervolgens belangrijk. Een fretje kan gemakkelijk brandwonden oplopen of bloot staan aan oververhitting indien de temperatuur niet regelmatig wordt gemeten. Normaliter is een jong fretje binnen 3 uur na de operatie weer actief en op temperatuur. Als het fretje goed is bijgekomen mag het diertje een paar uur na de operatie al weer eten.
Oudere fretten (vanaf 5 jaar leeftijd) en narcose
Het onder narcose brengen en het goed laten verlopen van een narcose bij oudere fretten, blijf ik een kunst vinden.
Bij deze dieren bestaat er wel degelijk risico maar dat risico is wel erg klein te maken, indien het op de juiste manier gebeurt. Heel belangrijk is een goed lichamelijk onderzoek en vervolgens een bloedonderzoek VOOR de narcose.
Aan de hand van de uitslag kan de narcose desgewenst aangepast worden.
Bij oudere fretten gaat het meestal om uitgebreidere operaties. Daarom krijgen ze VOOR de operatie antibiotica en infuus. Voor een stabiele narcose is een pre-medicatie met een injectie nodig, daarna kunnen ze geïntubeerd worden. Hierbij wordt een buisje (narcose tube) in de luchtpijp geplaatst.
Via dit buisje kan precies de juiste hoeveelheid gasnarcose (Isofluraan) vermengd met 100% zuurstof worden toegediend. Het gebruik van Domitor® of vergelijkbare injectiepreparaten waar een “tegen-injectie” voor mogelijk is, zijn goed toepasbaar voor jonge dieren, maar naar mijn ervaring niet veilig genoeg voor oudere fretten. Er treden te gemakkelijk complicaties bij op.
Ook bij oudere fretten is een warmtematje onontbeerlijk om de temperatuur niet teveel te laten dalen.
Vooral bij oudere fretten is het erg belangrijk dat ze niet alleen aan een monitor met ECG-functie maar ook aan een capnograaf liggen. Met een capnograaf wordt het CO2-gehalte in de uitgeademde lucht gemeten.
Deze gemeten concentratie in de uitademingslucht is op zijn hoogste punt bijna gelijk aan de concentratie CO2 in het bloed. Hiermee is het welzijn en het lichamelijk functioneren van het diertje tijdens de narcose goed in de gaten te houden.
Bij oudere fretten is het aan te raden ze bij te laten komen in een warme couveuse waarbij extra zuurstof wordt toegediend in deze afgesloten ruimte. Zodra ze kunnen lopen en op temperatuur zijn, kunnen ze vervolgens in een normaal hokje met een warmtelamp worden gelegd. Ook hierbij is regelmatig temperaturen belangrijk. In onze Frettenkliniek blijven oudere fretten altijd minstens een nachtje over. Een slaapzakje waar ze lekker in weg kunnen kruipen is belangrijk om ze een veilig gevoel te geven. De volgende ochtend worden meestal de nierfunctie en indien nodig het bloedsuikergehalte gecontroleerd. Vrijwel altijd wordt weer infuus gegeven. De temperatuur wordt gemeten, het lichaamsgewicht gemeten (een hartpatient zal bijvoorbeeld het infuusvocht vasthouden), de algehele toestand van het diertje beoordeeld, de ontlasting bekeken en antibiotica wordt weer per injectie toegediend om het maag-darmkanaal na de operatie te ontzien. Daar oudere fretten een gevoelig maag-darmkanaal hebben, krijgen alle fretten standaard 4x daags Sucralfaat (een maag-darmbeschermer) na de operatie. Als pijnstiller wordt een morfineachtig preparaat gegeven welke geen schadelijk effect heeft op het slijmvlies van het maag-darmkanaal.
Elke ochtend kunnen eigenaren bellen over het wel en wee van hun diertje. Het is altijd mogelijk om een bezoekje te brengen in de tijden dat de kliniek geopend is. Indien het diertje in het weekend moet blijven, neem ik zelf de zorg voor het diertje over. Soms wel eens lastig…… als ik een weekend of een dagje weg wil…….maar dan plan ik meestal geen grote operaties vlak van tevoren.
Ik ben ervan overtuigd dat goede en ervaren zorg rond een narcose de overlevingskansen sterk positief beïnvloeden. Jonge fretten hebben eigenlijk nooit problemen, het zijn de oudere fretten waarbij extra zorg nodig is. Op de universiteit leerden wij al dat het meestal niet het soort narcosemiddel is dat een narcoseprocedure voor het diertje veilig maakt …..maar de ervaring van de dierenarts met het betreffende middel …..en de aandacht en zorg rond de patiënt.
Bron: Drs. Hanneke Roest, frettendierenarts, Frettenkliniek